พระธรรมเทศนาเรื่อง “สัญญาวิปลาสกถา ว่าด้วยความคลาดเคลื่อนแห่งการรับรู้” แสดงโดยพระพรหมบัณฑิต (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) มีวัตถุประสงค์เพื่อมอบ ธรรมโอสถ ให้แก่พุทธศาสนิกชนในช่วงการแพร่ระบาดของ โควิด ๑๙ ซึ่งเป็นช่วงที่รัฐบาลเพิ่งคลายมาตรการล็อกดาวน์ เนื้อหาสำคัญมุ่งเน้นการจัดการกับ โรคทางจิตใจ (เจตสิกโรค) ที่เกิดจากความตื่นตระหนกและความวิตกกังวลในสถานการณ์ดังกล่าว
หัวใจหลักของธรรมบรรยายคือหลัก สัญญาวิปลาส (Calamity of Perception) ซึ่งหมายถึง ความคลาดเคลื่อนแห่งการรับรู้ ที่ผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริง ธรรมะชุดนี้ชี้ให้เห็นว่า เฟคนิวส์ (Fake News) และข่าวปลอมต่าง ๆ ได้แพร่ระบาดไปทั่วโลกไม่แพ้เชื้อไวรัส ทำให้ผู้คนเกิดความเข้าใจผิด และมี อาการทางจิตอ่อน ๆ คิดว่าตนเองติดเชื้อ ทั้งที่ไม่มีไข้ ดังพระบาลีที่ว่า “จิตของท่านเดือดร้อนวุ่นวาย เพราะความวิปลาสแห่งการรับรู้”
พระธรรมเทศนาได้อธิบายถึงระดับของวิปลาส ๓ ระดับ เพื่อเป็น หลักธรรมเพื่อความสำเร็จ ในการแก้ปัญหาชีวิต:
- สัญญาวิปลาส: รับรู้คลาดเคลื่อนจากความจริง (เช่น เห็นเชือกเป็นงู)
- จิตวิปลาส: อารมณ์แปรปรวนเพราะความกลัว (เกิด ความตื่นตระหนก)
- ทิฏฐิวิปลาส: ความเข้าใจผิดหรือทัศนะที่ผิดเพี้ยนจากความเป็นจริง
การแก้ไขคือการใช้ สติปัญญา และเข้าถึง ความจริง เพื่อเปลี่ยนการรับรู้ที่วิปลาสเป็นการรับรู้ที่ถูกต้อง รวมถึงการ ลดการบริโภคข่าวสาร ที่ทำให้เสีย สุขภาพจิต การน้อมนำหลักธรรมนี้มาปฏิบัติถือเป็น การจัดการความเครียด ในยามวิกฤต และเป็นส่วนหนึ่งของ การพัฒนาตนเอง ให้มีความรู้คู่ระเบียบวินัยในการดำเนินชีวิต
สัญญาวิปลาสกถา เน้นการจัดการ ความทุกข์ทางใจ ที่เกิดจาก เฟคนิวส์ และความตื่นตระหนกในสถานการณ์โควิด
แก่นของปัญหาคือ ความคลาดเคลื่อนแห่งการรับรู้ (สัญญาวิปลาส) ซึ่งนำไปสู่ความวิตกกังวลและ ทัศนะที่ผิด
ทางออกคือการ บริหารจัดการข่าวสาร และใช้ สติปัญญา เพื่อรับรู้ความจริงและรักษาสุขภาพจิตให้มั่นคง
