พระธรรมเทศนาเรื่อง “เสขกถา ว่าด้วยผู้ยังต้องศึกษา” โดย พระพรหมบัณฑิต (ป.อ. ปยุตฺโต) เป็นการเน้นย้ำถึงหลักการสำคัญในพระพุทธศาสนาที่ว่า ตราบใดที่มนุษย์ยังคงมี กิเลส (ความโลภ ความโกรธ ความหลง) อยู่ในใจ ตราบนั้นก็ยังคงสถานะเป็น พระเสขะ (ผู้ยังต้องศึกษา) ซึ่งต้องบำเพ็ญเพียรปฏิบัติตามหลัก ไตรสิกขา (Threefold Training) อย่างต่อเนื่อง อันได้แก่ ศีล (Morality) สมาธิ (Concentration) และ ปัญญา (Wisdom) โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการบรรลุเป็น พระอรหันต์ หรือ พระอเสขะ (ผู้จบการศึกษาแล้ว)
พระอาจารย์ได้เชื่อมโยงแนวคิดเรื่องการ เลื่อนชั้นทางจิตใจ เข้ากับเทศกาลสำคัญของไทยคือ สงกรานต์ (Songkran) ซึ่งมีความหมายว่า “การเคลื่อนย้าย” การเปลี่ยนผ่านจากปีเก่าไปปีใหม่ (มหาสงกรานต์) ควรนำมาซึ่ง สงกรานต์ภายใน ในจิตใจของเราด้วย คือ การเปลี่ยนแปลงตนเองให้ดีขึ้น เป็นการ เกิดใหม่ (Be reborn) จากบุคคลที่ไม่ดี (อันทาลปุถุชน) ไปสู่ กัลยาณปุถุชน (Kalyana-Putthuchon – ปุถุชนที่ดีงาม) โดยอาศัยหลักการ 4 ประการเพื่อการ เลื่อนชั้นทางธรรมะ:
- ศรัทธา: จากคนไร้ศรัทธาเป็นผู้มีศรัทธาในพระรัตนตรัย
- ศีล: รักษาศีลให้บริสุทธิ์
- จาคะ: มีความเสียสละ ไม่ตระหนี่
- ปัญญา: จากความโง่เขลาสู่การมี โยนิโสมนสิการ (Yonisomanasikara – การคิดอย่างมีระบบ) และเข้าใจธรรมชาติของชีวิต
พระธรรมเทศนานี้เน้นว่า ความผิดพลาดไม่ใช่ความล้มเหลว แต่เป็น บทเรียน ที่ช่วยให้เรา ฉลาดกว่าเดิม และก้าวหน้าไปสู่ความสำเร็จ เหมือนการไต่บันไดทีละขั้น
นอกจากนี้ พระอาจารย์ยังได้แนะนำกิจกรรมเชิงปฏิบัติธรรมที่ วัดประยุรวงศาวาส คือ “ลอดเจดีย์” ที่ พระบรมธาตุมหาเจดีย์ ซึ่งเป็นเจดีย์ที่ได้รับการบูรณะจนได้รับรางวัล มรดกโลกทางวัฒนธรรม (Intangible Cultural Heritage – UNESCO) การ ลอดเจดีย์ (Rhod Chedi) เป็นสัญลักษณ์ของการ เริ่มชีวิตใหม่ (Start a new life) และการ ชนะใจตัวเอง (Achieving self-mastery) ในวันมหาสงกรานต์ โดยเน้นการย้ายจากความชั่วไปสู่ความดีงาม ความกตัญญู และความสุขที่ยั่งยืน
การเป็น พระเสขะ คือผู้ที่ยังต้องศึกษาและพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องเพื่อความหลุดพ้นจากกิเลส การฉลอง สงกรานต์ ไม่ควรจำกัดอยู่แค่การสาดน้ำ แต่เป็นการ เลื่อนชั้นทางจิตใจ ด้วยหลัก ไตรสิกขา และการ เกิดใหม่ เป็นคนที่ดีกว่าเดิม
