ปาฐกถาเรื่อง “ฉลองสงกรานต์ทั้งทีเปลี่ยนชีวีให้เป็นสุข” โดย พระพรหมบัณฑิต (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) ในพิธีสรงน้ำพระเทศกาล สงกรานต์ ประจำปี ๒๕๖๘ ณ วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร เน้นย้ำถึงความสำคัญของวันขึ้นปีใหม่ไทย ทั้งในเชิงวัฒนธรรมและการปรับปรุงตนเอง
ในด้านวัฒนธรรม ท่านกล่าวถึงความยิ่งใหญ่ของการจัดงาน Water Festival เทศกาลสงกรานต์ ที่กลับมาคึกคักอีกครั้ง หลังจากเคยซบเซา โดยมีปัจจัยสำคัญมาจากการที่ องค์การ UNESCO ได้ประกาศขึ้นทะเบียน สงกรานต์ ให้เป็น มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Intangible Cultural Heritage) เมื่อปี ๒๕๖๖ (2023) ซึ่งการรับรองนี้ได้ดึงดูดนักท่องเที่ยวทั่วโลก นำมาซึ่งผลกระทบทางเศรษฐกิจ (economic impact) และการสะพัดของเงินทุนอย่างไม่เคยมีมาก่อน
นอกจาก สงกรานต์ แล้ว พระพรหมบัณฑิต ยังได้กล่าวถึง มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ของไทยอีก ๕ รายการที่ได้รับการรับรองจาก UNESCO รวมเป็น ๖ อย่าง ได้แก่ ต้มยำกุ้ง, นวดแผนไทย (นวดฤาษีดัดตน) ซึ่งเป็นภูมิปัญญาจากวัดโพธิ์, โขน, โนรา (ภาคใต้), และชุดสตรีมุสลิมภาคใต้ (ผ้าปาเต๊ะ/ผ้าลุ้ง) การยกตัวอย่างมรดกโลกเหล่านี้ ช่วยเน้นย้ำถึงคุณค่าทางวัฒนธรรมอันดีงามของชาติที่คนไทยควรภาคภูมิใจและสืบสาน
ท่านยังได้กล่าวถึงความสำเร็จของ วัดประยุรวงศาวาส ที่ได้รับรางวัล Cultural Heritage Preservation (การอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม) ระดับโลกจาก UNESCO เมื่อปี ๒๕๕๖ (2013) ในด้าน กระบวนการบูรณะพระเจดีย์ใหญ่ (พระเจดีย์วัดประยูร) ที่มีความละเอียดประณีตและเป็นแบบอย่างให้กับนานาชาติ ท่านได้เล่าถึงปัญญาของคนโบราณในการสร้างเจดีย์ให้ลอยอยู่บนซุงแทนการตอกเสาเข็ม เพื่อป้องกันผลกระทบจากแผ่นดินไหว และการตัดสินใจอันชาญฉลาดในการ อนุรักษ์ โดยไม่ใช้เก๊าซีเมนต์ฉีดลงใต้ฐานเจดีย์ตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญบางฝ่าย ซึ่งจะเป็นการเพิ่มน้ำหนักกดทับและทำให้เจดีย์จมลงในดินโคลน
ในส่วนของหลักธรรมคำสอน ท่านสอนให้ใช้โอกาส วันสงกรานต์ ซึ่งเป็นวัน เริ่มต้นชีวิตใหม่ หรือการ เกิดใหม่ ของไทย เป็นช่วงเวลาแห่ง การเปลี่ยนภายใน โดยใช้หลัก อัตตสัมมาปณิธิ คือการปรับปรุงตนเองให้ถูกต้องดีงาม ท่านเน้นย้ำว่า “ฆ่าความโกรธเสียได้ แล้วจะอยู่เป็นสุข” (โกทัง คัตวา สุขัง เสติ) พร้อมเปรียบเทียบว่า การจะเปลี่ยนโลกภายนอกให้ถูกใจเป็นเรื่องยาก แต่การ เปลี่ยนทัศนะ มุมมอง และ เปลี่ยนใจ ของตนเองเป็นสิ่งที่ทำได้ง่ายกว่าและนำมาซึ่งความสุขที่ยั่งยืน โดยเชิญชวนให้ประชาชนไปลอด มหาเจดีย์ เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของการ เริ่มต้นชีวิตใหม่ และทิ้งสิ่งที่ไม่ดีไว้กับปีเก่า
พระพรหมบัณฑิตกล่าวปาฐกถาเนื่องในวันสงกรานต์ ๒๕๖๘ ชี้ว่าการฉลองสงกรานต์ซึ่งเป็น มรดกโลก UNESCO ต้องคู่กับการ เปลี่ยนชีวิตใหม่ และ เปลี่ยนมุมมอง
ท่านเน้นให้ใช้หลัก อัตตสัมมาปณิธิ และ “ฆ่าความโกรธเสียได้” (โกทัง คัตวา สุขัง เสติ) เพื่อความสุขที่ยั่งยืน
พร้อมชื่นชมความสำเร็จด้าน การอนุรักษ์ และการตัดสินใจอันชาญฉลาดในการบูรณะ พระเจดีย์วัดประยุรวงศาวาส จนได้รับรางวัลระดับโลก
