วิดีโอนี้เป็นการบรรยายธรรมะโดย พระพรหมบัณฑิต (ป.อ. ปยุตฺตโต) ที่นำเสนอแนวคิดเรื่อง “กระบวนทัศน์ใหม่” หรือ New Paradigm ในการ ปลูกฝังศีล ๕ ให้แก่คนในสังคม โดยเริ่มต้นจากการอธิบายศัพท์ว่า Paradigm (กระบวนทัศน์) ในทางศาสนาคือ ทิฐิ หรือ ทัศนะ ซึ่งต้องนำไปสู่ สัมมาทิฏฐิ หรือความเห็นที่ถูกต้อง การมี โลกทัศน์ ที่ถูกต้อง ซึ่งมาจากหลัก ปรัชญา และการอบรมเลี้ยงดู เป็นพื้นฐานสำคัญที่จะช่วยให้คนไม่ประพฤติทุจริต หรือ คอร์รัปชัน
ท่านชี้ให้เห็นว่า ระบบ ศีลธรรมในพุทธศาสนา เป็น กระบวนทัศน์ (Paradigm) ที่มีความแตกต่างจากจริยธรรมของโลกตะวันตก เพราะพุทธศาสนาไม่ได้แยกส่วน แต่เป็นการผนวกแนวคิดสำคัญ 3 ประการเข้าไว้ด้วยกัน
- เน้นผลลัพธ์ (Consequentialism): คำนึงถึง ประโยชน์สุข แก่คนหมู่มาก และผลกระทบที่ตามมา (ไม่ทำตัวเองเดือดร้อนใจ)
- เน้นหน้าที่ (Deontology): การทำตาม หน้าที่ ที่สุจริตและถูกต้อง
- เน้นคุณธรรม (Virtue Ethics): การมี คุณธรรม และ ธรรมานุธรรม ที่เป็นรากฐานของจิตใจ
กระบวนทัศน์แบบ องค์รวม (Holistic View) นี้เรียกว่า ศีลธรรม (Moral System) โดยมี ธรรมะเป็นฐานของศีล ทำให้การรักษาศีล ๕ ไม่ใช่เรื่องของการ ฝืนใจ แต่เป็นเรื่องง่ายขึ้นเมื่อเราเข้าใจหลัก มรรคมีองค์ ๘ และมี สัมมาทิฏฐิ เป็นตัวนำ การปลูกฝังศีล ๕ จึงเป็นการ “ฝังชิป” คุณธรรมเข้าในจิตใจ เพื่อให้เกิดความสำนึกในหน้าที่และตระหนักถึงประโยชน์สุขของส่วนรวม นำไปสู่การปฏิบัติที่ดีงามโดยธรรมชาติ
กระบวนทัศน์ใหม่ ในการปลูกฝังศีล ๕ คือการสร้าง สัมมาทิฏฐิ และ โลกทัศน์ ที่ถูกต้อง โดยถือว่าศีลธรรมในพุทธศาสนาเป็นระบบองค์รวม
ระบบนี้เน้นการพิจารณาถึง ผลลัพธ์ (ประโยชน์สุข), หน้าที่ ที่ต้องทำ, และการมี คุณธรรม เป็นฐาน เพื่อให้การรักษาศีลเป็นไปตามธรรมชาติ
เมื่อมีฐานธรรมะที่มั่นคง การมีศีล ๕ ก็จะไม่ใช่การฝืนใจ แต่เป็นการใช้ชีวิตที่เกื้อกูลแก่ตนเองและส่วนรวมโดยอัตโนมัติ
