วิดีโอนี้เป็นการบรรยายพิเศษเรื่อง “หลักการและวิธีการเทศน์” โดย พระพรหมบัณฑิต (ศ.ดร. ประยูร ธมฺมจิตฺโต) ในโครงการประชุมที่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (มจร.) วิทยาเขตขอนแก่น ซึ่งมีเป้าหมายในการฝึกฝน พระธรรมกถึก เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการ เผยแผ่พระพุทธศาสนา ในยุคปัจจุบัน
ท่านชี้ให้เห็นว่า การเทศนาไม่ได้เป็นเพียง วาทศาสตร์ หรือ วิชาการ ที่เรียนรู้ในมหาวิทยาลัยเท่านั้น แต่ต้องเป็น วาทศิลป์ ซึ่งคือ ศิลปะแห่งการโน้มน้าวใจ เพื่อจูงใจให้ผู้ฟังเกิดความศรัทธาและสามารถนำ หลักธรรม ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตได้จริง
หัวใจของการเป็น นักเทศน์ที่มีคุณภาพ ต้องประกอบด้วย หลักธรรมกถึก 4 ประการ ที่ช่วยสร้างความสมดุลระหว่างศรัทธาและปัญญา:
- รูปปปมานิกา (บุคลิกภาพ): การดูแลภาพลักษณ์ภายนอกให้ดูเรียบร้อย สะอาดตาเพื่อสร้างความน่าเชื่อถือเบื้องต้น
- โฆสัปปมานิกา (เสียง): การใช้เสียงที่กังวาน มีจังหวะจะโคน โดยเน้นให้ พูดช้าลงและชัดเจน ในการ พูดในที่สาธารณะ
- เจตนาดี: มีความมุ่งหวังเพื่อ ประโยชน์สุขของผู้ฟัง อย่างแท้จริง
- ธรรมปาน (การตีความธรรมะ): ความสามารถในการ อธิบายธรรมะ ขยายความหลักธรรมให้เข้าถึงผู้ฟัง และสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน
หลัก 4 ประการนี้ถูกวิเคราะห์ว่าสอดคล้องกับองค์ประกอบของ วาทศิลป์ 3 ด้าน คือ เหตุผล (Logic), ศรัทธา (Ethos), และ อารมณ์ (Pathos) โดยเน้นว่า ศรัทธา ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้คน อยากฟังเทศน์ โดยต้องมีการนำเสนอภูมิหลัง หรือการฝึกอบรมที่แสดงถึงความน่าเชื่อถือของผู้เทศน์ การบรรยายนี้จึงเป็นแนวทางสำคัญในการ พัฒนาพระธรรมกถึกยุคใหม่ ให้สามารถ เผยแผ่ธรรมะ และรักษา อินทรีย์ ให้สมดุลเพื่อประโยชน์สูงสุดของการ เผยแผ่พระพุทธศาสนา อย่างมีประสิทธิภาพ
พระพรหมบัณฑิตได้บรรยายถึง หลักการและวิธีการเทศน์ โดยเน้นย้ำว่าการเทศนาเป็น วาทศิลป์ ที่ต้องอาศัย บุคลิกภาพ เสียง เจตนาดี และ การอธิบายธรรมะ ที่ดี (ธรรมกถึก 4)
การเป็นนักเทศน์ที่ประสบความสำเร็จ ต้องสร้าง ศรัทธา ในหมู่ผู้ฟัง เพื่อให้เกิดการ โน้มน้าวจิตใจ และนำหลักธรรมไปสู่การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน
