ปัญญาประดิษฐ์คิดใช้ให้ดี ย่อมมีคุณอนันต์ แต่ก็มีโทษมหันต์ – พระพรหมบัณฑิต

วิดีโอบรรยายธรรมนี้ โดย พระพรหมบัณฑิต (ศ.ดร. ประยูร ธมฺมจิตฺโต) ได้กล่าวถึง ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และ เทคโนโลยี ในฐานะ ดาบสองคม ที่มีทั้ง คุณอนันต์ และ โทษมหันต์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อ การเผยแผ่พระพุทธศาสนา เนื้อหาได้เน้นย้ำถึงความจำเป็นที่ นักเผยแผ่ธรรมะ และผู้ใช้เทคโนโลยีทุกคนจะต้องเข้าใจถึงความแตกต่างระหว่าง ทักษะ (Skill) คือการทำซ้ำ ๆ กับ ทักขะ (Takkha) ซึ่งหมายถึง ความเพียรที่ประกอบด้วยปัญญา (ญาณสัมปยุตตวิริยะ) ซึ่งเป็นหัวใจของการ พัฒนาตนเอง ให้สามารถก้าวหน้าได้โดยไม่ต้องพึ่งพาผู้อื่น ซึ่งเป็นหลักการเดียวกับ Machine Learning ของคอมพิวเตอร์

พระพรหมบัณฑิตได้อธิบายว่า นวัตกรรมและเทคโนโลยี เหล่านี้เปรียบเสมือนการมอบ ฤทธิ์ (Supernormal Power) ให้กับมนุษย์ธรรมดา ทำให้มีความสามารถในการมองเห็น (ตา/หูทิพย์) และการทำงานที่หลากหลาย (One Stop Service) แต่เตือนให้ ควบคุมเทคโนโลยี ให้รับใช้เรา ไม่ใช่ปล่อยให้มันพาเราออกนอกทาง

ประเด็นสำคัญที่ถูกเน้นคือเรื่อง จริยธรรมเทคโนโลยี โดยชี้ว่า AI (เช่น ChatGPT) นำเสนอข้อมูลด้วยความน่าเชื่อมั่น แต่ข้อมูลต้นทาง (แหล่งข้อมูลปฐมภูมิ) อาจผิดพลาดได้ ที่สำคัญที่สุดคือ เครื่องจักรไม่มีจิตวิญญาณ (วิญญาณ/เวทนา) มีเพียงความสามารถในการ คิด (Cognitive) หรือ สัญญา (Perception) เท่านั้น ทำให้ไม่สามารถตัดสินใจบนพื้นฐานของ ศีลธรรม หรือ คุณธรรม ได้ จึงต้องใช้ วิจารณญาณ และ โยนิโสมนสิการ ในการคัดกรองข้อมูล นอกจากนี้ ท่านยังได้กล่าวถึงความจำเป็นที่ เว็บไซต์ธรรมะ หรือการเผยแผ่ต้องเป็น Friendly Use (เข้าถึงง่าย) เพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้รับสารในยุคปัจจุบัน และกล่าวถึงประสบการณ์ส่วนตัวในการใช้ พระพุทธศาสนาเทียบควอนตัมฟิสิกส์ (Quantum Physics) เพื่อขยายการเผยแผ่ในระดับนานาชาติ